Αρθρα
Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν ο πρώτος Κυβερνήτης της ελεύθερης Ελλάδας, που δολοφονήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831.
Πρόκειται για έναν σπουδαίο Έλληνα διπλωμάτη, πολιτικό, υπουργό εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και αργότερα πρώτο Κυβερνήτη Ελλάδας, το οποίο όλοι γνωρίζουν. Αυτό που, ίσως, δεν γνωρίζουν είναι το χρονικό της δολοφονίας του.
Ιωάννης Καποδίστριας: Το χρονικό της άνανδρης δολοφονίας του
Ήταν ξημερώματα της 27ης Σεπτεμβρίου του 1831 (με το Ιουλιανό ημερολόγιο), έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος στο κέντρο του Ναυπλίου, όταν πυροβολούν και μαχαιρώνουν θανάσιμα τον Καποδίστρια. Εκείνος πήγαινε να παρακολουθήσει την Κυριακάτικη θεία λειτουργία συνοδευόμενος από δύο σωματοφύλακες – ο ένας ήταν ο Κρητικός μονόχειρας, Γεώργιος Κοζώνης.
Ιωάννης Καποδίστριας: Ο τραυματισμός του ενός εκ των δύο δολοφόνων του
Οι δολοφόνοι του ήταν ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης και Γιώργος Μαυρομιχάλης, της ισχυρής οικογένειας της Μάνης. Ο πρώτος τον πυροβόλησε στο πίσω μέρος του κεφαλιού και ο δεύτερος τον μαχαίρωσε. Ο Γεώργιος Κοζώνης πυροβόλησε τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη για άμυνα.
Ιωάννης Καποδίστριας: Οι εξοργισμένοι κάτοικοι αποτελείωσαν τον δολοφόνο
Ο Ιωάννης Καποδίστριας υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες. Ίσως αυτό ήταν και η αιτία που τόσο νωρίς, τόσο άδοξα και καταστροφικά για το έθνος κατέληξε στον τάφο. Από τη στιγμή που αποδέχτηκε να κυβερνήσει την ρημαγμένη καθόλα Ελλάδα, έθεσε όλο του το είναι στη διάθεση της Πατρίδας.
Στο έργο του αυτό ήρθε αντιμέτωπος με ντόπια και ξένα συμφέροντα, τα οποία συνασπίστηκαν εναντίον του και εν πολλοίς συνεργάστηκαν στην δολοφονία του. Ο Καποδίστριας, έχοντας να αντιπαλέψει χίλια μύρια προβλήματα, κατάφερε στα λιγότερα από τρία χρόνια της διακυβέρνησής του να αφήσει πίσω του ένα ιδιαίτερα πλούσιο έργο, παρά τα όποια σφάλματά του. Το έργο του όμως θα ανατρέπονταν εκ των έσω, πιθανότατα με τη “βοήθεια” Βρετανών και Γάλλων.
Σε κάθε περίπτωση, είτε σκότωσαν οι Μαυρομιχάληδες τον Καποδίστρια – άποψη που από ορισμένους αμφισβητείται – είτε άλλοι, οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας σίγουρα δεν ήταν μόνο Έλληνες. Ο ίδιος ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, το 1840, ακούγοντας κάποιον να κατηγορεί τον Καποδίστρια, ανέφερε: «Δεν μετράς καλά φιλόσοφε… Ανάθεμα στους Αγγλογάλλους που ήσαν η αιτία κι εγώ έχασα τους δικούς μου, και το Έθνος έναν άνθρωπο που δε θα τόνε ματαβρεί, και το αίμα του με παιδεύει ως τώρα…».
Οι δημοκρατικές καταβολές στο σύστημα του Καποδίστρια δεν εντοπίζονται στην κεντρική διοίκηση του συστήματος με το οποίο κυβέρνησε, για τους ευνόητους λόγους που αναφέραμε ήδη. Όπως είπαμε, ο Καποδίστριας με τα βλέμματα των ευρωπαίων πάνω του και τα δεδομένα αντιδημοκρατικά αισθήματα των δυνάμεων που είχαν επιρροή στα ελληνικά πράγματα, θα είναι προσεκτικός σε όλες τις κινήσεις του. Παρά το γεγονός ότι οι δημοκρατικές του αντιλήψεις δεν έχουν εμφανή θέση στο προσωρινό πολίτευμα που θα εισηγηθεί και θα εγκρίνει η Βουλή, αυτές βρίσκονται στην βάση του συστήματός του.
Κι ενώ σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης τα πράγματα είναι λίγο πολύ γνωστά, σε επίπεδο τοπικής διοίκησης ο Καποδίστριας θα επιμείνει στην ελληνική πολιτική παράδοση των κοινοτήτων και των Κοινών τα οποία παραμένουν ενεργά μεν κάτω από το σύστημά του, αλλά αναβαθμισμένα σε σχέση με την περίοδο της τουρκοκρατίας. Αυτός είναι κι ο ουσιαστικός λόγος για τον οποίο ακόμη λοιδορείται ο Καποδίστριας από τους ολιγαρχικούς απόγονους των προεστών και των κοτζαμπάσηδων.
Ήδη επί Τουρκοκρατίας, και με κορύφωση τα έτη μετά την απελευθέρωση, το Δυτικό-κοσμικό Πνεύμα έχει εισβάλει σε τέτοιο βαθμό στην Ελλάδα, ώστε να απειλή την παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας, μα και της Ανατολής γενικώτερα. Η δυτική ιδεολογία είχε δημιουργήσει μία κοσμική παράδοση, η οποία εστόχευε στην ελαχιστοποίηση του ρόλου της Εκκλησίας.Παρατηρείται αύξησις της θρησκευτικής αδιαφορίας, αλλά και της αθεΐας, με ενδεικτικό παράδειγμα την περίπτωση του Θεοφίλου Καΐρη, ο οποίος, αν και ιερέας, ων επηρεασμένος από την Γαλλική Επανάσταση θέλησε να επιβάλη την δική του θρησκεία (ειδικώς σχεδιασμένος ναός, ειδικές εορτές, τελετές, προσευχές, έως και ειδικό ημερολόγιο, ακολουθών ως προς ετούτο το σημείο, ακριβώς τα πρότυπα της Γαλλικής Επαναστάσεως), αρνούμενος τον Χριστιανισμό.
Υποτιμάται η πνευματικότης της Ρωμανίας και του παραδοσιακού κοινοτικού πνεύματος, η οποία αρχίζει να υποχωρή ενώπιον ενός προοδευτικώς αυξανομένου ατομισμού, χαρακτηριστικού του δυτικού – αστικού πνεύματος. Η δουλική αυτή στροφή προς την Δύση, που είχε αρχίσει ακόμα και προ της πτώσεως της «Βασιλεύουσας» το 1453, κορυφώθηκε κατά τας αρχάς και τα μέσα του 19ου (ΙΘ) αιώνος, εξεφράσθη δε δια της δημιουργίας κομμάτων, τα οποία έφερον ως τίτλον τους τον επιθετικό προσδιορισμό του ονόματος της χώρας εκ της οποίας εξηρτώντο και την πολιτική της οποίας προωθούσαν (βλέπε Αγγλικό και Γαλλικό κόμμα). Η ‘αιρετική’ και ‘φραγκική’ Ευρώπη γίνεται μέσω του κύκλου των Ελλήνων Διαφωτιστών και κυρίως δια του Κοραή, ‘πεφωτισμένη’ και η στροφή προς αυτήν θεωρείται αναγκαία για την επιβίωση του Έθνους. Θα προσπαθήσουν λοιπόν την σύζευξη της Ανατολής μετά του δυτικού τρόπου ζωής, κίνησις, η οποία θα εξιδανικευθή εντέχνως δια της θεωρίας της λεγομένης «μετακενώσεως», συμφώνως προς την οποίαν, ο (αρχαιο-)ελληνικός χαρακτήρας του δυτικού πολιτισμού επιστρέφει, υποτίθεται, στην αρχική του κοιτίδα, την Ελλάδα.